Πανελλήνιες 2014 Θέμα Α3
Ανάρτηση σε ιστοχώρο Υλικόνετ από τον Α. Κασσέτα.
Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μια χώρα με χιλιάδες ανθρώπους μαθητές να δίνουν εξετάσεις στη Φυσική σε κοινά θέματα . Σε ένα από τα θέματα τέθηκε το ερώτημα :
« Σε ένα αρχικά ακίνητο σώμα ασκούνται ομοεπίπεδες δυνάμεις έτσι ώστε αυτό να εκτελεί μόνο επιταχυνόμενη μεταφορική κίνηση . Για τη συνισταμένη \(ΣF\) των δυνάμεων που ασκούνται στο σώμα και για το αλγεβρικό άθροισμα των ροπών \(Στ\) ως προς οποιοδήποτε σημείο του ισχύει
- $$ΣF = 0 \quad Στ = 0 $$
- $$ΣF ≠ 0 \quad Στ ≠ 0$$
- $$ΣF ≠ 0 \quad Στ = 0$$
- $$ΣF = 0 \quad Στ ≠ 0$$
Οι φυσικοί που πρότειναν το θέμα, ανάμεσά τους και πανεπιστημιακός καθηγητής, – αλλά ας μην μας διαφεύγει ότι οι συνάδελφοι της Δευτεροβάθμιας που στελέχωναν τις Επιτροπές εκείνης της χώρας ειχαν συχνά – όχι πάντα – βαθύτερη γνώση των ζητημάτων Φυσικής Γ΄ Λυκείου από τον αντίστοιχο πανεπιστημιακό – αγνόησαν
i. ότι εφόσον ένα σώμα εκτελεί μεταφορική επιταχυνόμενη κίνηση η συνισταμένη είναι μια δύναμη που διέρχεται από το κέντρο μάζας και
ii. ότι σύμφωνα με το θεώρημα των ροπών, το οποίο απέδειξε τον 17ο αιώνα ο Pierre Varignon με βάση τον κανόνα του παραλληλογράμμου και την ευκλείδεια γεωμετρία « το, ως προς ένα οποιοδήποτε σημείο, άθροισμα των ροπών ενός συνόλου δυνάμεων ασκουμένων στο ίδιο σώμα είναι ίσο με τη ροπή της συνισταμένης ως προς το σημείο αυτό ».
Αυτό σημαίνει ότι η ροπή της συνισταμένης, ίση με \(Στ\) είναι μηδέν ως προς όλα τα γεωμετρικά σημεία του φορέα της συνισταμένης ενώ ως προς όλα τα άλλα γεωμετρικά σημεία του επιπέδου είναι διάφορη του μηδενός και ότι
ΚΑΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΑΠΟΔΕΚΤΗ.
Ήταν ένα λάθος φυσικής, αρκετά σοβαρό κατά τη γνώμη μου
Το ζήτημα θα μπορούσε να τελειώσει εδώ στη λογική «όλοι μπορούμε να κάνουμε ένα λάθος
και το λάθος του Άλλου μπορούμε να το παίρνουμε αγκαλιά» ή ότι «διέφυγε » από τα μέλη
της Επιτροπής και αντί να αναφερθούν στο κέντρο μάζας αναφέρθηκαν σε οποιοδήποτε σημείο.
Ωστόσο τα λάθη συνεχίστηκαν .
Η επιτροπή έκανε την πρόταση να θεωρηθεί σωστή τόσο η απάντηση
β. $ΣF≠0 \quad Στ ≠ 0 $
όσο και η απάντηση
γ. $ΣF≠0 \quad Στ = 0$
Η πρόταση παραβιάζει βασική αριστοτελική αρχή της λογικής – την αρχή της αντίφασης – σύμφωνα με την οποία δεν μπορεί να είναι σωστά ταυτόχρονα τόσο το ότι \(Στ ≠ 0\) όσο και το ότι \(Στ = 0\) Παρόλα αυτά και το δεύτερο λάθος – παραβίαση αριστοτελικής λογικής – μπορούσε να δικαιολογηθεί – έστω και μέσα από το μεσαιωνικό «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» – δεδομένου ότι γίνεται με σκοπό να μην αδικηθούν μαθητές οι οποίοι παγιδεύτηκαν και έδωσαν μία τέλος πάντως από τις απαντήσεις που περιείχε το \(ΣF ≠ 0\) .
Υπάρχει ωστόσο κι ένα ακόμα στοιχείο. Δεν ήταν μόνο οι φυσικοί, μέλη της Επιτροπής.
ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ από μας τους «πιέψιλοντέσσερα» ΔΙΕΚΡΙΝΑΝ το σχετικά εμφανές σφάλμα .
Σε αντίθετη περίπτωση θα έπρεπε να έχει κατακλυστεί η Επιτροπή με δεκάδες email, με ορυμαγδό μηνυμάτων και αυτό δεν συνέβη. Μηνύματα υπήρξαν αλλά ελάχιστα.
Το ζήτημα έχει ενδιαφέρον. Μια από τις πρώτες σκέψεις που έκανα – χωρίς όμως κάποια βεβαιότητα- ήταν ότι ένας από τους λόγους που το ζήτημα δεν έγινε άμεσα αντιληπτό είναι ότι στο σύνολο των φυσικών οι έννοιες ΡΟΠΗ (χωρίς αναφορά σε γεωμετρικό σημείο) και ΡΟΠΗ ΔΥΝΑΜΗΣ ως ΠΡΟΣ ΣΗΜΕΙΟ – μέχρι πρόσφατα λέγαμε και ορισμένοι εξακολουθούν να λένε και “ροπή ως προς άξονα” –είναι πολύ λίγο «ψαγμένες» σε σχέση με άλλες έννοιες και σε σχέση με άλλα ζητήματα τα οποία έχουν διεξοδικά ερευνηθεί, πολλά από αυτά με πρωτοπορία τη νησίδα ylikonet. Έτσι μια «λογική» που ισχυρίζεται ότι «εφόσον δεν έχουμε περιστροφή, ροπή δεν μπορεί να υπάρχει» – και με ανάλογο τρόπο διδάσκει – κυριαρχεί στη διδασκαλία .
Το όλο ζήτημα ΙΣΩΣ δεν θα δημιουργήσει ΠΡΟΒΛΗΜΑ στη βαθμολόγηση των γραπτών και κατά συνέπεια αδικία στους μόνους που δεν ευθύνονται για όλα αυτά, εννοώ τους χιλιάδες μαθητές που ονειρεύονται κάτι. Το γεγονός όμως ότι δεν θα δημιουργήσει πρόβλημα σημαίνει ότι οι χιλιάδες μαθητές που θα επιλέγουν το \(Στ = 0\) για κάθε σημείο διδάχτηκαν απο μας κάτι παρόμοιο. Το ζήτημα έχει ενδιαφέρον και θα επανέλθω.
Το ζήτημα θα μπορούσε να σταματήσει εδώ. Αλλά δεν σταμάτησε. Το επίσημο επιστημονικό σωματείο της χώρας εκείνης – το οποίο ένα χρόνο νωρίτερα έκανε δημόσιες καταγγελίες για σκοτεινές ιστορίες του χώρου της δικής του φαντασίας – τη χρονιά εκείνη, έτος 2014, έβγαλε την απίστευτη – αγγλικά incredible- ανακοίνωση
Το θέμα Α3 ουσιαστικά επιδέχεται περισσότερες της μιας απάντησης.
Το επιστημονικό δηλαδή σωματείο δηλώνει δημόσια ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΟΤΙ ΚΑΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ από τις τέσσερεις ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΩΣΤΗ ΑΛΛΑ ότι το «ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ( ! )» ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΑΠΟ ΜΙΑ– ίσως 2, ίσως 3, ίσως 4 . . . – ΣΩΣΤΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Ένα τελικό ερώτημα πολλαπλής επιλογής είναι :
Τι είναι αυτό το έντονο «κριτς κριτς κριτς κριτς» που ακούγεται;
α. Ήχος που προέρχεται από τα κόκαλα του Πιερ Βαρινιόν;
β. Ήχος που προέρχεται από τα κόκαλα του Αριστοτέλη;
γ. Κάτι άλλο που πρέπει να το ερευνήσουμε;
blog comments powered by Disqus